Қазақстан Республикасындағы медицина қызметкерлерінің КРТ бағдарламаларында донорлы сперматозоидты қолданудың өзектілігі
DOI:
https://doi.org/10.37800/RM.2.2024.36-44Кілт сөздер:
гамета донорлығы, сперматозоид донорлығы,, донорлық мотивация, донор құқығы, көмекші репродуктивті технологиялар, гамета донорларының тізіліміАңдатпа
Өзектілігі: Көмекші репродуктивтік технологиялар бағдарламаларында донорлық сперматозоидтарды пайдалану жаңа әлеуметтік мәселелерге байланысты соңғы уақытта өзекті бола бастады. Қазақстан да ерекше емес, көптеген клиникалар тәжірибеде ер донорлық материалды кеңінен пайдаланады. Әртүрлі социологиялық топтардың, соның ішінде медицина қызметкерлерінің өздерінің донорлық сперматозоидты қолдануға қатынасы туралы мәселе ашық күйінде қалып отыр. Донорлық материалды пайдалану процедураларын, донорлардың шынайы мақсатын және ұсынылған биологиялық материалдың сапасын қандай ережелермен реттейтіні туралы жалпы түсінік жоқ.
Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасындағы медицина қызметкерлерінің ұстанымынан көмекші репродуктивті технологиялар (КРТ) бағдарламаларында донорлық шәуеттерді (ДШ) қолданудың өзектілігін, ДШ қолдануды жүргізу мен есепке алудың маңыздылығын анықтау.
Материалдар және әдістері: Талдау және деректерді жинау Google Forms көмегімен анонимді онлайн сауалнама арқылы жүзеге асырылды. Сауалнамаға Қазақстаннан 69 респондент қатысты. Сауалнама екі ай аралығында жүргізілді, ақпан-наурыз 2023. Бастапқыда алынған көрсеткіштерді статистикалық өңдеу «Statistica 8.0» (StatSoft, Ресей) компьютерлік бағдарламалық пакетінің сипаттамалық статистикалық бағдарламасы арқылы жүзеге асырылды. Категориялық айнымалыларды салыстыру үшін Z-тесті және хи квадрат тесті қолданылды. Салыстырылған параметрлердегі айырмашылықтардың маңыздылығы p<0,05 мәнінен бастап анықталды. Сапалық айнымалылар абсолютті (n) және салыстырмалы (%) сенімділік интервалдарымен (CI) сипатталады.
Нәтижелері: Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, КРТ бағдарламаларын тікелей жүзеге асыратын респонденттердің көпшілігі осы салада 10 жылдан астам жұмыс істейді және сарапшы мамандар болып табылады. Мамандардың 80,7%-ының пікірінше, альтруизм гамета донорларының КРТ бағдарламаларына қатысуы үшін ынталандырушы фактор емес және донорлардың көпшілігі белгілі бір материалдық мақсатты көздейді. Қаржылық мотивация алушы үшін өте маңызды болып табылатын сенімсіз немесе толық емес ақпараттың себебі болуы мүмкін. Осыған қарамастан, репродуктивті медицина саласымен байланысты медицина қызметкерлерінің көпшілігі донорлық материалды пайдалануды, сондай-ақ объективті бақылауды, донорлық гаметаларды пайдаланатын бағдарламаларды қолдады.
Қорытынды: КРТ саласындағы мамандардың донорлық материалды пайдалануды есепке алу мен бақылауды енгізуге дайындығы мен келісімі елімізде жыныстық гаметалардың бірыңғай тізілімін құру үдерісін бастауға негіз болды.
Библиографиялық сілтемелер
Cartwright M. "Antonie van Leeuwenhoek" World History Encyclopedia. Last modified October 24, 2023.
https://www.worldhistory.org/Antonie_van_Leeuwenhoek/
Flyckt R, Falcone T. Infertility: A practical framework. Cleveland Clinic journal of medicine. 2019;86(7):473-482.
https://doi.org/10.3949/ccjm.86a.18068
Graham S, Freeman T, Jadva V. A comparison of the characteristics, motivations, preferences and expectations of men donating sperm online or through a sperm bank. Human reproduction (Oxford, England). 2019;34(11):2208-2218.
https://doi.org/10.1093/humrep/dez173
Ma J, Xie Q, Zhang Y, Xiao Q, Liu X, Qiao C, Tian Y. Advances in microfluidic technology for sperm screening and in vitro fertilization. Analytical and bioanalytical chemistry [Internet]. 2024; Jan 8.
https://doi.org/10.1007/s00216-023-05120-9
Tober D, Garibaldi C, Blair A, Baltzell K. Alignment between expectations and experiences of egg donors: what does it mean to be informed? Reproductive biomedicine & society online. 2020;12:1-13.
https://doi.org/10.1016/j.rbms.2020.08.003
Vander Borght M, Wyns C. Fertility and infertility: Definition and epidemiology. Clinical biochemistry. 2018;62:2-10.
https://doi.org/10.1016/j.clinbiochem.2018.03.012
Maheshwari A, Porter M, Shetty A, Bhattacharya S. Women's awareness and perceptions of delay in childbearing. Fertility and Sterility. 2008;90(4):1036-1042.
https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2007.07.1338
Об утверждении правил и условий проведения донорства половых клеток, тканей репродуктивных органов. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 8 декабря 2020 года №ҚРДСМ-236/2020. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 11 декабря 2020 года №21760.
On the approval of the rules and conditions for the donation of germ cells, tissues of reproductive organs. Order of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated December 8, 2020, No. KRDSM-236/2020. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on December 11, 2020 No. 21760. (in Russ.).
https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021760
Об утверждении правил и условий проведения вспомогательных репродуктивных методов и технологий. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года №ҚРДСМ-272/2020. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 декабря 2020 года №21816.
On approval of the rules and conditions of assisted reproductive methods and technologies. Order of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated December 15, 2020, No. KRDSM-272/2020. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on December 20, 2020 No. 21816 (in Russ.).
https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=38985208&pos=3;-106#pos=3;-106
Borneskog C, Lampic C, Sydsjö G, Bladh M, Svanberg AS. Relationship satisfaction in lesbian and heterosexual couples before and after assisted reproduction: a longitudinal follow-up study. BMC Womens Health. 2014;14:154.
http://doi.org/10.1186/s12905-014-0154-1
Cowden M. ‘No Harm, no Foul’: A Child’s Right to Know Their Genetic Parents. International Journal of Law, Policy and the Family. 2012;26(1):102-126.
https://doi.org/10.1093/lawfam/ebr021
Daniels K. Anonymity and openness and the recruitment of gamete donors. Part I: semen donors. Hum Fertil (Camb). 2007;10(3):151–158.
https://doi.org/10.1080/14647270601110298
Tomlinson MJ, Pooley K, Pierce A, Hopkisson JF. Sperm donor recruitment within an NHS fertility service since the removal of anonymity. Hum Fertil (Camb). 2010;13(3):159-167.
https://doi.org/10.3109/14647273.2010.512654
O'Reilly D, Bowen JM, Perampaladas K, Qureshi R, Xie F, Hughes E. Feasibility of an altruistic sperm donation program in Canada: results from a population-based model. Reprod Health. 2017;14(1):1-8.
https://doi.org/10.1186/s12978-016-0275-0
Хаят С.Ш., Курило Л.Ф., Черных В.Б. Этико-правовые проблемы анонимности доноров эякулята. Андрология и генитальная хирургия. 2017;18(4):57-60.
Xayat SSh, Kurilo LF, Chernykh V.B. Ethical and legal problems of anonymity of ejaculate donors. Andrologiya i genital'naya xirurgiya. 2017;18(4):57-60 (in Russ.).
https://doi.org/10.17650/2070-9781-2017-18-4-57-60
Чалова Л, Локшин В, Гусева А, Кинжибаев А. Донорство половых гамет. Этические и правовые аспекты. Репродуктивная Медицина. 2020;3(44):16-22.
Chalova L, Lokshin V, Guseva A, Kinzhibayev A. Gamete donation. Ethical and legal issues. Reproductive Medicine. 2020;3(44):16-22 (in Russ.).
http://doi.org/10.37800/rm2020-1-21
О здоровье народа и системе здравоохранения. Кодекс Республики Казахстан от 7 июля 2020 года №360-VI ЗРК.
About the health of the people and the health care system. The Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020, No 360-VI ZRK (in Russ.).
https://adilet.zan.kz/rus/docs/K2000000360/k20_360.htm
О браке (супружестве) и семье. Кодекс Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года № 518-IV.
About marriage (matrimony) and family. Code of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2011 No. 518-IV (in Russ.).
https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1100000518
Gong D, Liu YL, Zheng Z, Tian YF, Li Z. An overview on ethical issues about sperm donation. Asian J Androl. 2009;11(6):645-652.
Жүктеулер
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2024 Жариялауға қабылданған қолжазбаға құқықтар журналдың баспагеріне беріледі. Материалдың толық немесе бір бөлігін қайта басып шығару кезінде автор осы журналдағы негізгі басылымға сілтеме жасауы керек.
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 бүкіл әлем бойынша .
Осы журналда жарияланған мақалалар тек коммерциялық емес пайдалануды қарастыратын CC BY-NC-ND 4.0 (Creative Commons Attribution - Non Commercial - No Derivatives 4.0 International) лицензиясы бойынша лицензияланады. Бұл лицензия бойынша пайдаланушылар авторлық құқықпен қорғалған материалды көшіруге және таратуға құқылы, бірақ оларды коммерциялық мақсатта өзгертуге немесе пайдалануға рұқсат етілмейді. Лицензиялау туралы толық ақпаратты https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ сайтында алуға болады.
