Ковидтан кейінгі эндотелииттің асқынуы ретінде ұрықтың өсуінің тежелуі туралы заманауи көзқарастар: әдебиеттерге шолу
DOI:
https://doi.org/10.37800/RM.3.2022.57-67Кілт сөздер:
жүктілік, коронавирустық ауру, ковидтен кейінгі асқынулар, ұрықтың өсуінің тежелуі (ҰӨТ), бала жолдасының дисфункциясы, эндотелиит, ҰӨТ алдын алуАңдатпа
Өзектілігі: Көбінесе жатырішілік кезеңде баланың өсуінің артта қалуы қоректік заттар мен оттегінің жеткіліксіз түсуі немесе сіңуі аясында пайда болады. Мұндай бұзылулардың негізгі себептері фетоплацентарлы жүйеде, ана мен ұрық ағзаларында, ұрық қабықтарында патологиялық өзгерістер болып табылады. Ұрықтың өсуінің тежелуі (ҰӨТ) әртүрлі факторлардың әсерінен болуы мүмкін. ҰӨТ қаупі жедел инфекциялардың, гинекологиялық патологиялардың, эндокриндік аурулардың және әйелдердің жеткіліксіз тамақтануының әсерінен артады. Популяциядағы ҰӨТ жиілігі өте өзгермелі: іс жүзінде сау жүкті әйелдерде 3-5%-дан ауыр акушерлік-гинекологиялық диагнозбен 10-25% - ға дейін. Ковидтен кейінгі эндотелиит фонында жүкті әйелдердегі хорион/ бала жолдасындағы морфофункционалды бұзылулар преэклампсияның, ҰӨТ, ұрықтың антенатальды өлімінің және ұрық пен жаңа туған нәрестелердің бұзылған күйінің дамуының негізгі патогенетикалық факторы болып табылады.
Зерттеудің мақсаты – жүктілік кезіндегі коронавирустық ауру аясында ұрықтың өсуінің тежелу проблемасы туралы медициналық қауымдастықтың клиникалық хабардарлығын арттыру.
Әдістері: COVID-19-дан кейінгі әйелдерде ҰӨТ бар жаңа туған нәрестенің өмірі мен денсаулығына әсері, патогенез, диагностика, сондай-ақ жүктілік кезінде бала жолдасының дисфункциясын дәрі-дәрмекпен түзету мүмкіндіктері туралы арнайы әдебиеттерге талдау жасалды.
Нәтижелер: Мақалада COVID-19 (SARS-CoV-2) жүктілік ағымына және перинаталдық салдарға әсері, атап айтқанда қан тамырларының эндотелийіне әсері және бала жолдасының дисфункциясы мен ҰӨТ дамуы туралы заманауи әдеби деректер берілген. Коронавирустық аурудың фонында жүкті әйелдердегі тамырлы және метаболикалық бұзылулардың дәрі-дәрмекпен алдын алудың ықтимал жолдары туралы заманауи көзқарастар көрсетілген. Осы мақсатта сорбитол негізіндегі гиперосмолярлы кристаллоидты ерітіндінің көмегімен микроциркуляцияны жақсартумен бірге L-аргинин негізіндегі препаратты қолданудың орындылығы негізделген.
Қорытынды: Жүктілік кезінде коронавирустық инфекциядан кейін бала жолдасының дисфункциясы мен ҰӨТ пайда болуы көбінесе баланың одан әрі дамуына қауіп төндіреді. Жүкті әйелдің денесін азот оксиді донаторы L-аргининмен жеткілікті қанықтыру микроциркуляцияны жақсартумен және фетоплацентарлы қан ағымындағы гиповолемиялық бұзылуларды түзетумен қатар, ковидтен кейінгі кезеңдегі әйелдерде ҰӨТ алдын алудың нақты жолдарының бірі деп санауға болады.
Библиографиялық сілтемелер
Наказ МОЗ України Про затвердження клінічного протоколу з акушерської допомоги «Затримка росту плода» №782 29.12.2005р. [Nakaz MOZ Ukrainy Pro zatverdzhennia klinichnoho protokolu z akusherskoi dopomohy «Zatrymka rostu ploda» №782 29.12.2005 (in Ukr.)]. https://zakon.rada.gov.ua/rada/show/v0782282-05#Text.
Запорожан В.М., Чайка В.К., Маркін Л.Б., Медвідь В.І., Авраменко Т.В. Акушерство та гінекологія. Національний підручник. – ВСВ «Медицина», 2013. – 1032 с. [Zaporozhan V.M., Chaika V.K., Markin L.B., Medvіd’ V.І., Avramenko T.V. Akusherstvo ta hinekolohiia. Natsionalnyi pidruchnyk. – VSV «Medytsyna», 2013. – 1032 s. (in Ukr.)]. http://repo.odmu.edu.ua/xmlui/handle/123456789/2108.
Вдовиченко Ю.П., Танько О.П., Самойлова М.В., Шарашидзе К.Е. Затримка росту плода: клініко-патогенетичні складові та засоби попередження. Адаптація до міжнародних клінічних установ. – Киiv, 2017. – 44 c. [Vdovychenko Yu.P., Tanko O.P., Samoilova M.V., Sharashydze K.E. Zatrymka rostu ploda: kliniko-patohenetychni skladovi ta zasoby poperedzhennia. Adaptatsiia do mizhnarodnykh klinichnykh ustanov. – Kiiv, 2017. – 43 s. (in Ukr.)]. http://repo.knmu.edu.ua/bitstream/123456789/17918/1/2017_ЗАТРИМКА%20РОСТУ%20ПЛОДА_Шарашидзе_%20ВДОВИЧЕНКО_Танько_Самойлова.pdf
Бисага Н.Ю. Современные подходы к родоразрешению женщин с задержкой внутриутробного роста плода на фоне преэклампсии // Здоровье женщины. – 2019. – №1(137). – С. 92-95 [Bisаha N.Iu. Sovremennye podxody k rodorazresheniyu zhenshhin s zaderzhkoj vnutriutrobnogo rosta ploda na fone pree’klampsii // Zdorove zhenshchynу. – 2019. – №1(137). – S. 92-95 (in Ukr.)]. https://doi.org/10.15574/HW.2019.137.92.
Романенко Т.Г., Міцода Р.М., Бобик Ю.Ю., Леміш Н.Ю. Современный взгляд на большие акушерские синдромы (Обзор иностранной литературы) // Здоровье женщины. – 2019. – №2(138). – C. 96-103 [Romanenko T.H., Mitsoda R.M., Bobyk Yu.Iu., Lemish N.Iu. Sovremennyj vzglyad na bol’shie akusherskie sindromy (Obzor inostrannoj literatury) // Zdorove zhenshchynу. – 2019. – №2(138). – S. 96-103 (in Ukr.)]. https://doi.org/10.15574/HW.2019.138.96.
Soto E., Romero R., Kusanovic J.P., Ogge G., Hussein Y., Yeo L., Hassan S.S., Kim C.J., Chaiworapongsa T. Late-onset preeclampsia is associated with an imbalance of angiogenic and anti-angiogenic factors in patients with and without placental lesions consistent with maternal underperfusion // J. Matern. Fetal Neonatal Med. – 2012. –Vol. 25. – P. 498-507. https://doi.org/10.3109/14767058.2011.591461.
Anuk A.T., Tanacan A., Erol S.A., Alkan M., Altinboga O., Celen S., Keskin H.L., Sahin D. Value of shear-wave elastography and cerebral–placental–uterine ratio in women diagnosed with preeclampsia and fetal growth restriction in prediction of adverse perinatal outcomes // J. Matern. Fetal Neonatal Med. – 2022. https://doi.org/10.1080/14767058.2022.2081804.
Звягінцев А.С. Проблеми виникнення затримки розвитку плода у жінок Сумського регіону. Робота на здобуття кваліфікаційного ступеня магістра; спец.: 14.01.01 - акушерство і гінекологія. – Суми, 2018. – 55 с. [Zviahintsev A.S. Problemy vynyknennia zatrymky rozvytku ploda u zhinok Sumskoho rehionu. Robota na zdobuttia kvalifikatsiinoho stupenia mahistra; spets.: 14.01.01 - akusherstvo i hinekolohiia. – Sumy, 2018. – 55 s. (in Ukr.)]. http://essuir.sumdu.edu.ua/handle/123456789/68089.
Institute of Obstetricians and Gynaecologists, Royal College of Physicians of Ireland and Directorate of Clinical Strategy and Programmes, Health Service Executive (HSE/RCPI). Fetal Growth Restriction – Recognition, Diagnosis & Management: Clinical Practice Guideline. – Ireland, 2014. https://rcpi-live-cdn.s3.amazonaws.com/wp-content/uploads/2021/12/fetalgrowth-restriction-recognition-diagnosis-and-management.pdf.
Затримка росту внутрішньоутробного плода. Методичні вказівки для лікарів-інтернів, лікарів акушерів-гінекологів, дитячих гінекологів, педіатрів, сімейних лікарів / упор. Тучкіна І.О., Вигівська Л.А., Мальцев Г.В., Є.В. Благовещенський, О.Д. Деміденко, Н.Ш. Рогачова, С.В. Покришко, М.М. Шишлаков. – Харків: ХНМУ, 2014. – 40 с. [Zatrimka rostu vnutrіshn’outrobnogo ploda. Metodichnі vkazіvki dlya lіkarіv-іnternіv, lіkarіv akusherіv-gіnekologіv, dityachix gіnekologіv, pedіatrіv, sіmejnix lіkarіv / upor. Tuchkіna І.O., Vigіvs’ka L.A., Mal’cev G.V., Є.V. Blagoveshhens’kij, O.D. Demіdenko, N.Sh. Rogachova, S.V. Pokrishko, M.M. Shishlakov. – Xarkіv: XNMU, 2014. – 40 s. (in Ukr.)]. http://repo.knmu.edu.ua/bitstream/123456789/7951/1/Тучкина%20Затримка%20росту%20внутришгьоутроб.%20плода№20укр%20№14-3214.pdf.
German Society for Gynecology and Obstetrics eV (DGGG). Intrauterine growth restriction: Guidelines // Geburtsh Frauenheilk. – 2017. – Vol. 77. – P. 1157-1173. https://www.awmf.org/leitlinien/detail/ll/015-080.html.
Alirzayeva Kh. Assessment of risk factors for fetal growth retardation // Health of Woman. – 2020. – Vol. 9-10(155-156). – P. 50-53. https://doi.org/10.15574/HW.2020.155-156.50.
http://ukr.ibis-birthdefects.org/iugr/Fetal Growth Restriction. ACOG Practice bulletin no. 227. – February 2021. https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-bulletin/articles/2021/02/fetal-growth-restriction. 12.09.2022.
Barker E.D., McAuliffe F.M., Alderdice F., Unterscheider J., Daly S., Geary M.P., Kennelly M.M., O’Donoghue K., Hunter A., Morrison J.J., Burke G., Dicker P., Tully E.C., Malone F.D. The role of growth trajectories in classifying fetal growth restriction // Obstet Gynecol. – 2013. – Vol. 122 (2Pt.1). – P. 248-254. https://doi.org/10.1097/AOG.0b013e31829ca9a7.
Voskamp В.J., Kazemier B.M., Ravelly A.C., Mol B.W., Pajkert E. Recurrence of small-for gestational-age pregnancy: analysis of the first and subsequent singleton pregnancies in the Netherlands // AJOG. – 2013. – Vol. 208(5). – P. 374.e1-374.e6. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2013.01.045.
Живецкая-Денисова А.А., Воробьева И.И., Ткаченко В.Б., Подольський Вол.В., Тиха В.Г. Плацента як дзеркало вагітності (огляд літератури) // Здоровье женщины. – 2019. – №3(139). – С. 101-106 [Zhiveckaya-Denisova A.A., Vorob’eva I.I., Tkachenko V.B., Podol’s’kij Vol.V., Tixa V.G. Platsenta yak dzerkalo vahitnosti (ohliad literatury) // Zdorove zhenshchynу. – 2019. – №3(139). – S. 101-106 (in Ukr.)]. https://doi.org/10.15574/HW.2019.139.101.
Lausman A., Kingdom J., Maternal Fetal Medicine Committee. Intrauterine growth restriction: screening, diagnosis, and management // J. Obstet. Gynaecol. Can. – 2013. – Vol. 35(8). – P. 741-748. https://doi.org/10.1016/S1701-2163(15)30865-3.
Trudell A.S., Cahill A.G., Tuuli M.G., Macones G.A., Odibo A.O. Risk of stillbirth after 37 weeks in pregnancies complicated by small-for-gestational-age-fetuses // AJOG. – 2013. – Vol. 208(5). – P. 376.e1-376.e7. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2013.02.030.
Unterscheider J., Daly S. Geary M.P., Kennelly M.M., McAuliffe F.M., O’Donoghue K., Hunter A., Morrison J.J., Burke G., Dicker P., Tully E.C., Malone F.D. Optimazing the Definition of Intrauerine Grows Restriction – Results of the Multicenter Prospective PORTO Study // AJOG. – 2013. – Vol. 208(4). – P. 290.e1-290.e6. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2013.02.007.
Неонатологія: навчальний посібник / за ред. Знаменської Т.К. – Київ: Асоціація неонатологов України, Макарів: Софія, 2012. – 980 с. [Neonatologіya: navchal’nij posіbnik / za red. Znamens’koї T.K. – Kiїv: Asocіacіya neonatologov Ukraїni, Makarіv: Sofіya, 2012. – 980 s. (in Ukr.)].
Македонський І.О., Знаменська Т.К., Мавропуло Т.К., Горбатюк О.М., Воробйова О.В. Некротизуючий ентероколіт у новонароджених. – Житомир: Видавець О.О. Євенок, 2019. – 208 с. [Makedonskyi I.O., Znamenska T.K., Mavropulo T.K., Horbatiuk O.M., Vorobiova O.V. Nekrotyzuiuchyi enterokolit u novonarodzhenykh. – Zhytomyr: Vydavets O.O. Yevenok, 2019. – 208 s. (in Ukr.)].
Verma S., Bradshaw C., Auyeung N.S., Lumba R., Farkas J.S., Sweeney N.B., Wachtel E.V., Bailey S.M., Noor A., Kunjumon B., Cicalese E., Hate R., Lighter J.L., Alessi S., Schweizer W.E., Hanna N., Roman A.S., Dreyer B., Mally P.V. Outcome of maternal-newborn dyads after maternal SARS-CoV-2 // Pediatrics. – 2020. – Vol. 146(4). – Art. ID. e2020005637. https://doi.org/10.1542/peds.2020-005637.
Shanes E.D., Mithal L.B., Otero S., Azad H.A., Miller E.S., Golstein J.A. Placental pathology in COVID-19 // Am. J. Clin. Pathol. – 2020. – Vol. 154(1). – P. 23-32. https://doi.org/10.1093/ajcp/aqaa089.
Shanes E.D., Miller E.S., Otero S., Ebbott R, Aggarwal R., Willnow A.S., Ozer E.A., Mithal L.B., Goldstein J.A. Placental Pathology After SARS-CoV-2 Infection in the Pre-Variant of Concern, Alpha / Gamma, Delta, or Omicron Eras // Int. J. Surg. Pathol. – 2022. https://doi.org/10.1177/10668969221102534.
Gurol-Urganci I, Jardine J.E, Carroll F, Draycott T., Dunn G., Fremeaux A., Harris T., Hawdon J., Morris E., Muller P., Waite L., Webster K., Van Der Meulen J., Khalil A. Maternal and perinatal outcomes of pregnant women with SARS-CoV-2 infection at the time of birth in England: national cohort study // Am. J. Obstet. Gynecol. – 2021. – Vol. 225(5). – P. 522.e1-522.e11. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2021.05.016.
RCOG. Coronavirus (COVID-19), infection in pregnancy. Guidance. https://www.rcog.org.uk/media/xsubnsma/2022-03-07-coronavirus-covid-19-infection-in-pregnancy-v15.pdf. 24.08.2022.
Terroni B., Lopes J.R., Chin C.M, Santos J. L. Pleiotropic effects of nitric oxide on SARS-CoV-2 infections // Coronaviruses. – 2021. – Vol. 2(9). – Art. ID. e030821189638 https://doi.org/10.2174/2666796701999201230121515.
The FIGO Textbook of Pregnancy Hypertension / eds. L.A. Magee, P. von Dadelszen, W. Stones, M. Mathai. – 2016. – 434 p. – ISBN: 978-0-9927545-5-6. https://www.glowm.com/resource-type/resource/textbook/title/the-figo-textbook-of pregnancy-hypertension/resource-doc/2768.
Khalil A.A., Tsikas D., Akolekar R., Jordan J., Nicolaides K. Asymmetric dimethylarginine, arginine and homoarginine at 11-13 weeks’ gestation and preeclampsia: a case-control study // J. Hum. Hypertens. – 2013. – Vol. 27. – P. 38-43. https://doi.org/10.1038/jhh.2011.109.
Dean M.J., Ochoa J.B., Sanchez-Pino M.D., Zabaleta J., Garai J., Del Valle L., Wyczechowska D., Baiamonte L.B., Philbrook Ph., Majumder R., Vander Heide R.S., Dunkenberger L., Thylur R.P., Nossaman B., Roberts W.M., Chapple A.G., Wu J., Hicks Ch., Collins J., Luke B., Johnson R., Koul H.K., Rees Ch.A., Morris C.R., Garcia-Diaz J., Ochoa A.C. Severe COVID-19 Is Characterized by an Impaired Type I Interferon Response and Elevated Levels of Arginase Producing Granulocytic Myeloid Derived Suppressor Cells // Front. Immunol. – 2021. – Vol. 12. – Art. ID 695972. https://doi.org/10.3389/fimmu.2021.695972.
Liao S.Y., Linderholm A., Showalter M.R., Chen Ch.H., Fiehn O., Kenyon N.J. L-Arginine as a potential GLP-1 mediated immunomodulator of Th17-related cytokines in people with obesity and asthma. // Obes. Sci. Pract. – 2021. – Vol. 7(3). – P. 339-345. https://doi.org/10.1002/osp4.500.
Бондар М.В., Пилипенко М.М., Лоскутов О.А Ендотелій — головна мішень коронавірусної інфекції Медицина неотложных состояний. – 2022. – №18(2). – С. 32-39 [Bondar M.V., Pylypenko M.M., Loskutov O.A Endotelii — holovna mishen koronavirusnoi infektsii // Medytsyna neotlozhnуkh sostoianyi. – 2022. – №18(2). – S. 32-39 (in Ukr.)]. http://dx.doi.org/10.22141/2224-0586.18.2.2022.1467.
Олешко В.Ф. Профілактика акушерських та перинатальних ускладнень у вагітних з недостатністю обтураційної функції шийки матки: Дис….канд.мед.наук, 14.01.01: 2017, Київ. 236 с. [Oleshko V.F. Prophilakyika akusherskikh ta perinatalnikh uskladnen u vagitnikh z nedoststnistyu obturatsiynoyi func-kcii shiyki matki: Dis…kand.med.n. 14.01.01: 2017, 236 s. (in Ukr.)].
Жүктеулер
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Осы журналда жарияланған мақалалар тек коммерциялық емес пайдалануды қарастыратын CC BY-NC-ND 4.0 (Creative Commons Attribution - Non Commercial - No Derivatives 4.0 International) лицензиясы бойынша лицензияланады. Бұл лицензия бойынша пайдаланушылар авторлық құқықпен қорғалған материалды көшіруге және таратуға құқылы, бірақ оларды коммерциялық мақсатта өзгертуге немесе пайдалануға рұқсат етілмейді. Лицензиялау туралы толық ақпаратты https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ сайтында алуға болады.
