Ауылдық жерлерде әйелдердің жатыр мойнының қатерлі ісігіне скринингтік тексеруге ынталылығын арттыру жолдары: зерттеу хаттамасы

Авторлар

  • И.А. Жетписбаева КМУ ВШОЗ
  • Ф.Д. Касымбекова
  • Ж.М. Жуманбаева
  • А.С. Крыкпаева
  • М.Б. Болатова
  • Р.М. Қисина
  • Ш.К. Сармулдаева
  • Н.Е. Глушкова

DOI:

https://doi.org/10.37800/RM.3.2022.15-23

Кілт сөздер:

жатыр мойнының қатерлі ісігі, жатыр мойнының қатерлі ісігі скринингі, ынталылық, ауылдық жерлер әйелдерінің ЖМҚІ скринингі туралы білімі, ауыл жерлерде денсаулық сақтау, жатыр мойнының қатерлі ісігінің эпидемиологиясы

Аңдатпа

Өзектілік: Жатыр мойнының қатерлі ісігі (ЖМҚІ) көптеген жылдар бойы әлемде онкопатологиялар арасында аурушаңдық пен өлім-жітім бойынша жетекші орындарда болып келеді. Қазақстан Республикасында онкологиялық аурулар құрылымының ішінде жатыр мойнының қатерлі ісігі сүт безінің қатерлі ісігінен кейін екінші орында тұр. Бүгінгі таңда әлемде көптеген скринингтік бағдарламалар белсенді түрде жүзеге асырылуда және жұмыс істейді. Дегенмен, бұл бағдарламалардың тиімділігі, көбінесе, халықты қамту деңгейіне және халықтың скриненгтен өту ынталылығына тікелей байланысты. Әйелдердің жатыр мойнынының қатерлі ісігі скринингінен өту ынталылығын зерттеу кезінде, географиялық орналасуына (қала немесе ауыл) тәуелділігін зерттеуге ерекше назар аударған жөн. Шетелдік зерттеушілердің тәжірибелері, ауылдық жерлердегі әйелдер халқы негізінен жатыр мойны обырының ықтимал қауіптерін білмейтіні туралы алаңдатарлық жағдайды көрсетті. Қазіргі уақытта Қазақстандағы ауыл әйелдерінің жатыр мойны обырының скринингіне қатысуының біліміне, көзқарасына және деңгейіне қатысты елеулі дәлелдер жетіспейді. Зерттеудің мақсаты – әйелдердің мақсаттық жас тобын (ЖМҚІ бойынша тіркеуде тұрмаған 30-дан 70 жасқа дейінгі) қамтуын арттыру мақсатында, ауыл әйелдерінің ЖМҚІ скринингтік тексеруден өтуге ынталылығын арттыру бойынша дәлелді бағдарлама әзірлеу қажеттілігін анықтау. Әдістерi: Зерттеудің негізгі болжамалы әдістемесі: кросс-секционды эпидемиологиялық, қималық дизайн. Зерттеу міндеттеріне сәйкес ретроспективті, әлеуметтік сауалнама, әдебиетке шолу сияқты әдістеме бойынша жиналған құжаттарды талдау мақсаттанады. Жиналған нәтижелер SPSS, Excel бағдарламаларында статистикалық өңдеуден өтеді. Пилоттық зерттеу ретінде ауылдық (N=60) және қалалық жерлерде (n=55) тұратын 30 мен 70 жас аралығындағы 115 әйелге сауалнама жүргізілді.Нәтижелер: Пилоттық зерттеудің нәтижелері ауылдық жерлерде тұратын әйелдерде ЖМҚІ скринингіне төмен ынталылығын (ауылдық әйелдердің көпшілігі (61,7%) скринингке ешқашан қатыспаған, 38,3% әйел скринингтен өткен) және ЖМҚІ скринингтік бағдарламасы туралы төмен хабардар болуын айқындады (тек 1 әйел (1,7%)) жақсы хабардар болды). Қалалық әйелдер арасында қатысу көрсеткіші төмендегідей болды: скринингтік тексеруден өтпегендер – 25,5%, скринингтік тексеруден өткендер – 74,5%. Ауылдық және қаладағы әйелдердің ЖМҚІ скринингіне қатысу деңгейін салыстыруды талдау барысында, топтар арасында статистикалық маңызды айырмашылықтарды көрсетті (p<0,05).Қорытынды: басылымда баяндалған хаттама және жүргізілген пилоттық зерттеу негізіндегі алынатын нәтижелер ауыл әйелдерінің ЖМҚІ скринингтік тексеруден өту ынталылығын арттыру бағдарламасын әзірлеу қажеттілігін анықтайды.

Библиографиялық сілтемелер

World Health Organization C. Screening for cervical cancer. https://www.who.int/activities/screening-for-cervical cancer. 05.10.2022.

Шалабекова М.Т., Кудайбергенова Т.А. Влияние программ популяционного скрининга на показатели рака репродуктивной системы // Вестник Алматинского государственного института усовершенствования врачей. 2018. № 3. С. 67–75. [Shalabekova M.T., Kudajbergenova T.A. Vliyanie programm populyacionnogo skrininga na pokazateli raka reproduktivnoj sistemy // Vestnik Almatinskogo gosudarstvennogo instituta usovershenstvovaniya vrachej. 2018. № 3. S. 67–75.]

Бекмухамбетов Е.Ж., Балмагамбетова С.К. Современные тенденции в области скрининга рака шейки матки // Онкология и радиология Казахстана. 2017. № 2(44). С. 30-33. [Bekmuxambetov E.Zh., Balmagambetova S.K. Sovremennye tendencii v oblasti skrininga raka shejki matki // Onkologiya i radiologiya Kazaxstana. 2017. № 2(44). S. 30-33.].

Gincburg O.M. Fighting breast and cervical cancer in low- and middle-income countries: human rights match sound health policy. Politics J Canc. 2013; 1(3–4): e35e41.

Uolsh B., Sills M., O’Ne'jl C. The role of private health insurance in socio-economic disparities in cancer screening in Ireland. Economy Health. 2012; 21: 1250–1256.

Шамсутдинова А.Г., Турдалиева Б.А., Рамазанова Б.А., Белтенова А.Г. Приверженность к скринингу рака молочной железы и рака шейки матки в Казахстане с позиций соблюдения этических принципов. Сибирский онкологический журнал. 2020; 19(4): 7–23. [Shamsutdinova A.G., Turdalieva B.A., Ramazanova B.A., Beltenova A.G. Priverzhennost' k skriningu raka molochnoj zhelezy i raka shejki matki v Kazaxstane s pozicij soblyudeniya e'ticheskix principov. Sibirskij onkologicheskij zhurnal. 2020; 19(4): 7–23].

Lim D.U., Ojo A.A. Barriers to the use of cervical cancer screening in sub-Saharan Africa: a systematic review.Eur J Cancer Care. 2017; 26(1): e12444.

Marlow L.V., Wardle J., Waller J. Understanding cervical screening non-attendance among ethnic minority women in England. BJC. 2015;113: 833–839.

Касымова Г.П., Шалқарбаева Н.Ж. Анализ причин низкой приверженности женщин к скринингу рака шейки матки. Вестник КазНМУ. 2015; 3: 107–108. [Kasymova G.P., Shalқarbaeva N.Zh. Analiz prichin nizkoj priverzhennosti zhenshhin k skriningu raka shejki matki. Vestnik KazNMU. 2015; 3: 107–108.]

Шалгумбаева Г.М., Сагидуллина Г.Г., Сандыбаев М.Н.,Мусаханова А.К., Семенова Л.М., Кайдарова С.Б., Слямханова Н.С.,Адиева М.К., Жумырбаева Н.А., Садыбекова Ж.Т. Изучение барьеров для прохождения скрининга на раннее выявление патологии шейки матки в городе Семей. Наука и здравоохранение. 2014; 2:55 [Shalgumbaeva G.M., Sagidullina G.G., Sandybaev M.N.,Musaxanova A.K., Semenova L.M., Kajdarova S.B., Slyamxanova N.S., Adieva M.K., Zhumyrbaeva N.A., Sadybekova Zh.T. Izuchenie bar'erov dlya proxozhdeniya skrininga na rannee vyyavlenie patologii shejki matki v gorode Semej. Nauka i zdravooxranenie. 2014; 2: 55].

Cervical cancer rates by race and ethnicity // Centers for Disease Control and Preventions data. Accessed. March 17, 2015.

Жүктеулер

Жарияланды

23.10.2022

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

[1]
Жетписбаева, И., Касымбекова, Ф., Жуманбаева , Ж., Крыкпаева, А., Болатова, М., Қисина, Р., Сармулдаева , Ш. and Глушкова, Н. 2022. Ауылдық жерлерде әйелдердің жатыр мойнының қатерлі ісігіне скринингтік тексеруге ынталылығын арттыру жолдары: зерттеу хаттамасы. Репродуктивті медицина (Орталық Азия). 3(52) (Oct. 2022), 15–23. DOI:https://doi.org/10.37800/RM.3.2022.15-23.

Журналдың саны

№ 3(52) (2022): Репродуктивті медицина

Бөлім

Статьи

Лицензия

Осы журналда жарияланған мақалалар тек коммерциялық емес пайдалануды қарастыратын CC BY-NC-ND 4.0 (Creative Commons Attribution - Non Commercial - No Derivatives 4.0 International) лицензиясы бойынша лицензияланады. Бұл лицензия бойынша пайдаланушылар авторлық құқықпен қорғалған материалды көшіруге және таратуға құқылы, бірақ оларды коммерциялық мақсатта өзгертуге немесе пайдалануға рұқсат етілмейді. Лицензиялау туралы толық ақпаратты https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ сайтында алуға болады.