ҚРТ бағдарламаларындағы ооциттердің дисморфизмдері: Әдебиетке шолу
2-бөлім. Ооциттердің экстрацитоплазмалық аномалиялары және олардың эмбриондар сапасына және ҚРТ негізгі көрсеткіштеріне әсері
DOI:
https://doi.org/10.37800/RM.3.2021.44-53Кілт сөздер:
бедеулік, ЭКҰ, ооцит, ооциттерді морфологиялық бағалау, ооциттер дисморфизмдері, қосалқы репродуктивті технологиялар (ҚРТ)Аңдатпа
Өзектілігі: Қосалқы репродуктивті технологиялар (ҚРТ) қарқынды дамып келеді және соңғы онжылдықтарда бүкіл әлемде бедеу жұптар санының өсуіне байланысты маңызы артып келеді. ҚРТ шаралары қолданылатын негізгі объект - адам ооциттері болып табылады. Демек, ооциттердің сапасы ҚРТ негізгі түйінді көрсеткіштерінің айқындаушы факторы болуы мүмкін.
Осы шолудың мақсаты: адам ооциттерінің экстрацитоплазмалық дисморфизмдерін – ооциттердің цитоплазмалық құрылымынан тыс морфологиялық өзгерістерді, олардың ұрықтандыруға, бөлшектеуге, имплантациялау жиілігіне, клиникалық жүктілік жиілігіне әсерін, сондай-ақ оларды эмбриондардың, бластоцисттердің сапасын және олардың одан әрі имплантациялық әлеуетін болжау үшін биомаркер ретінде пайдалану мүмкіндігін зерттеу бойынша ҚРТ саласындағы әдебиет пен зерттеулер нәтижелеріне талдау жүргізу.
Материалдар мен Әдістер: Осы шолуды жазу үшін 2000-2020 жылдар ішінде ресейлік және халықаралық іздеу жүйелерінде (PubMed, eLibrary) «бедеулік», «ЭКҰ», «ооцит», «ооциттерді морфологиялық бағалау», «ооциттердің дисморфизмдері», «қосалқы репродуктивтік технологиялар» түйінді сөздері бойынша отандық және шетелдік жарияланымдарды іздеу жүзеге асырылды.
Нәтижелер: Шолуда әдебиет деректері және адам ооциттерінің морфологиялық ерекшеліктері мен ауытқуларын (дисморфизмдерін) зерттеуге арналған ҚРТ саласындағы зерттеулер нәтижелерін талдау ұсынылған. Экстракорпоралдық ұрықтандырудың клиникалық практикасында кездесетін ооциттердің экстрацитоплазмалық ауытқуларының түрлері, олардың ұрықтандыруға, бөлшектеуге, имплантациялау жиілігіне, клиникалық жүктілік жиілігіне әсері, сондай-ақ эмбриондар мен бластоцисттердің сапасын, олардың одан әрі имплантациялық әлеуетін болжау мақсатында оларды биомаркер ретінде пайдалану мүмкіндігі сипатталған.
Қорытындылар: ҚРТ бағдарламаларын жүргізу кезінде ооциттердің сапасы кешенді түрде бағалануы және АБТП-да алынған ОКК-ны бағалауды, ұрықтандыруды жүргізу кезінде ооциттерде дисморфизмдердің болуын бағалауды, бөлшектеу барысында эмбриондарды бағалауды, алынатын бластоцисттердің сапасын, имплантациялау жиілігі көрсеткіштерін, клиникалық жүктілік және тірі туу жиілігін басқа да бірқатар заманауи зерттеу әдістерін ұштастыра отырып талдауды қамтуы тиіс.
Библиографиялық сілтемелер
Lasienë K., Vitkus A., Valanèiûtë A., Lasys V. Medicina, 2009; 45(7):509-515. https://doi.org/10.3390/medicina45070067;
Qassem E.G., Falah K.M., Aghaways I.H.A., Salih T.A. Acta med. Int., 2015; 2(1):7-13. https://doi.org/10.5530/ami.2015.1.3;
Rienzi L., Ubaldi F.M., Iacobelli M., Minasi M.G., Romano S., Greco E. Reprod. Biomed. Online, 2005; 10:192–198. https://doi.org/10.1016/s1472-6483(10)60940-6;
Rienzi L., Balaban B., Ebner T., Mandelbaum J. Human Reprod., 2012; 27(suppl_1):2–21. https://doi.org/10.1093/humrep/des200;
Swain J.E., Pool T.B. Hum. Reprod. Update, 2008; 14:431–446. https://doi.org/10.1093/humupd/dmn025;
Setti A.S., Figueira R.C.S., Braga D.P.A.F., Colturato S.S., Iaconelli A. Jr., Borges E. Jr. Eur. J. Obst. Gynecol. Reprod. Biol. 2011; 159:364–370. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2011.07.031;
Alpha Scientists in Reproductive medicine and ESHRE Special Interest Group of Embryology. Hum. Reprod., 2011; 26:1270-1283. https://doi.org/10.1093/humrep/der037;
Zhao J., Zhang N-Y., Xu Z.-P., Chen L.-J., Zhao X., Zeng H.-M., Jiang Y.-Q., Sun H.-X. J. Reprod. Contraception, 2015; 26(2): 73-80. https://doi.org/10.7669/j.issn.1001-7844.2015.02.0073;
Balakier H., Sojecki A., Motamedi G., Bashar S., Mandel R., Librach C. Fertil. Steril., 2012; 98(1):77-83. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2012.04.015;
Valeri C., Pappalardo S., De Felici M., Manna C. J. Assist. Reprod. Genet., 2011; 28:545-552. https://doi.org/10.1007/s10815-011-9555-3;
Sauerbrun-Cutler M.-T., Vega M., Breborowicz A., Gonzales E., Stein D., Lederman M, Keltz M. Journal of Ovarian Research, 2015; 8: 5. https://doi.org/10.1186/s13048-014-0111-5;
Rienzi L., Ubaldi F.M., Iacobelli M., Minasi M.G., Romano S., Ferrero S., Sapienza. Fertil. Steril, 90 (5), 2008: 1692–1700. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2007.09.024;
Esfandiari N., Burjaq H., Gotlieb L., Casper R.F. Fertil Steril., 2006, 86 (5): 1522–1525. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2006.03.056;
Balaban B., Urman B. Reprod Biomed Online, 2006; 12(5): 608-615. https://doi.org/10.1016/s1472-6483(10)61187-x;
Shi W., Xu B., Wu L.-M., JIn R.-T., Luan H.-B., Luo L.-H., Zhu Q., Johansson L., Liu Y.-S., Tong X.-T. PLOS one, 2014; 9(2): e89409. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0089409;
Notolla S.A., Makabe S., Stallone T., Familiari G., Correr S., Macchiarelli G. Histology and Cytology, 2005, 68(2); 133-141. https://doi.org/10.1679/aohc.68.133;
Xu H., Deng K., Luo Q., Chen J., Zhang X., Wang X., Diao H., Zhang C. Cell Physiol. Biochem., 2016; 39: 677-684. https://doi.org/10.1159/000445658;
Li M., Ma S.-Y., Yang H.-J., Wu K.-L., Zhong W.-X., Yu G.-L., Chen Z.-J. Assisted Reprod. Genet., 2014; 31(3): 285–294. https://doi.org/10.1007/s10815-013-0169-9;
Sousa M., Silva J., Cunha M., Viana P., Oliveira E., Sa R., Soares C., Oliveira C., Barros A. Zygote, 2015; 23(1): 145-157. https://doi.org/10.1017/S0967199413000403;
Miao Y.-L., Kikuchi K., Sun Q.-Y., Schatten H. Human Reprod. Update, 2009; 15(5): 573-585. https://doi.org/10.1093/humupd/dmp014;
Yu E.J., Ahn H., Lee J.M., Lee B.C., Kim S.H. Clin. Exp. Reprod. Med., 2015; 42(4): 156-162 https://doi.org/10.5653/cerm.2015.42.4.156;
Hassa H., Aydin Y., Taplamacioglu F. J. Turk. Ger. Gynecol. Assoc., 2014; 15(3): 161–163. https://doi.org/10.5152/jtgga.2014.13091;
Farhi J., Nahum H., Weissman A., Zahalka N., Glezerman M., Levran D. J. Assist. Reprod. Genet., 2002; 19(12): 545-549. https://doi.org/10.1023/a:1021243530358;
Zanetti B.F., Braga D., Setti A.S., Figueira R., Iaconelli Jr. A., Borges Jr. E. EJOG, 2018; 231: 225-229. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2018.10.053;
Navarro P.A., de Araújo, M.M., de Araújo, C.M., Rocha, M., dos Reis, R., Martins, W. Int. J. Gynecol. Obstet., 2009; 104: 226-229. https://doi.org/10.1016/j.ijgo.2008.11.008;
Thrift K., Broman K., Garsia J., Wallach E., Zhao Y. Fertil. Steril., 2009; 92(3): 154-155. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2009.07.1274;
Halvaei I., Khalili M.A., Soleimani M., Razi M.H. Int. J. Fertil. Steril., 2011; 5(2): 110–115. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24963368/;
Ciotti P.M., Notarangelo L., Morselli-Labate A.M., Felletti V., Porcu E., Venturoli. Hum. Reprod., 2004; 19(10): 2334-2339. https://doi.org/10.1093/humrep/deh433;
Faramarzi, A., Khalili, M. A., Omidi, M. Hum. Fertil. (Camb.), 2019; 22(3): 171–176. https://doi.org/10.1080/14647273.2017.1406670;
Ebher T., Yaman C., Moser M., Sommergruber M., Feichtinger O., Tews G. Hum. Reprod., 2000; 15(2): 427-30. https://doi.org/10.1093/humrep/15.2.427;
Younis J.S., Radin O., Izhaki I., Ben-Ami M. J. Assist . Reprod. Genet., 2009; 26: 561–567. https://doi.org/10.1007/s10815-009-93-68-9;
Rose B. I., Laky D. J. Assist. Reprod. Genet., 2013; 30(5): 679-682. https://doi.org/10.1007/s10815-013-9982-4;
Zhou W., Fu L., Sha W., Chu D., Li Y. Zygote, 2016; 249(3): 401-407. https://doi.org/10.1017/S0967199415000325;
Fancsovits P., Tothne Z.G., Murber A., Takacs F.Z., Papp Z., Urbancsek J. ActaBiolHung, 2006; 57: 331-338. https://doi.org/10.1556/ABiol.57.2006.3.7;
Ebher T., Shebl O., Moser M., Sommergruber M., Tews G. Hum. Reprod., 2008; 23(1): 62–66. https://doi.org/10.1093/humrep/dem280;
Xiong S., Han W., Liu W., Wu L., Liu J. X., Gao Y., Huang G. Hum Fertil (Camb.), 2018; 21(3): 204-211. https://doi.org/10.1080/14647273.2017.1324181;
Halim B., Lubis H.P., Novia D., Thaharuddin M. JBRA Assist Reprod., 2017; 21(1):15–18. https://doi.org/10.5935/1518-0557.20170005;
Esfandiari N., Ryan E.A.J., Gotlieb L., Casper R.F. Reprod. Biomed. Online, 2005;11(5):620-623. https://doi.org/10.1016/s1472-6483(10)61171-6;
Romao G.S., Araujo M.C., de Melo A.S., de Albuquerque Salles Navarro P.A., Ferriani R.A., dos Reis R.M. Fertil. Steril., 2010; 93(2): 621-625. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2008.12.124;
Lehner A., Kaszas Z., Murber A., Rigo Jr. J., Urbancsek J., Fancsovits P. Arch. Gynecol. Obstet., 2015; 292(3): 697–703. https://doi.org/10.1007/s00404-015-3679-0;
Rosenbusch B., Schneider M., Glaser B., Brucker C. Human Reproduction, 2002; 17(9), 2388–2393. https://doi.org/10.1093/humrep/17.9.2388;
Machtinger R., Politch J.A., Hornstein M.D., Gensburg E.S., Racowsky C. Fertil. Steril., 2011; 95(2): 573-576. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2010.06.037;
Baykal B., Korkmaz C., Bahçe M., et al. SOJ Gynecol Obstet Womens Health, 2017; 3(2): 1-3. https://pdfs.semanticscholar.org/23cd/d0d2fd9c07152ea6eef2ed847c23244a504d.pdf;
Balakier H., Bouman D., Sojecki A., Librach C., Squire J.A. Hum. Reprod., 2002; 17(9): 2394-2401. https://doi.org/10.1093/humrep/17.9.2394;
Kawano H., Yamashita N., Ito J., Kashiwazaki N. Reprod. Med. Biol., 2021; 20(3): 260-266. https://doi.org/10.1002/rmb2.12378;
Rosenbusch B., Hancke K. RJME, 2012, 53(1): 189–192. https://doi.org/rjme.ro/RJME/resources/files/530112189192.pdf;
Cummins L., Koch J., Kilani S. RBMO, 2016; 32(1): 62–65. https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2015.09.012;
Yano K., Hashida N., Kubo T., Ohasji I., Koizumi A., Kageura R., Furutani K., Yano C. J. Assist. Reprod. Genet. 2017; 34(11): 1547-1552. https://doi.org/10.1007/s10815-017-1012-5;
Turkalj B., Kotanidis L., Nikolettos N. Hippokratia, 2013; 17(2): 169–170. https://doi.org/ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3743624.
Қосымша файлдар
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Осы журналда жарияланған мақалалар тек коммерциялық емес пайдалануды қарастыратын CC BY-NC-ND 4.0 (Creative Commons Attribution - Non Commercial - No Derivatives 4.0 International) лицензиясы бойынша лицензияланады. Бұл лицензия бойынша пайдаланушылар авторлық құқықпен қорғалған материалды көшіруге және таратуға құқылы, бірақ оларды коммерциялық мақсатта өзгертуге немесе пайдалануға рұқсат етілмейді. Лицензиялау туралы толық ақпаратты https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ сайтында алуға болады.
