1-жасқа дейінгі балалардағы сарғаю синдромының диагностикасын алғашқы медико-санитарлық көмек деңгейінде оңтайландыру: әдебиетке шолу
DOI:
https://doi.org/10.37800/RM.3.2024.36-41Кілт сөздер:
неонатальды сарғаю, жаңа туған нәрестелер, гипербилирубинемия, билирубин, фототерапия, биохимиялық қан анализі, емшек сүтінен болған сарғаюАңдатпа
Өзектілігі: Жаңа туған нәрестелер мен жаңа туған нәрестелер өмірінің алғашқы тәуліктерінде кездесетін сарғыштық синдромын зерттеу өте маңызды. 1-жасқа дейінгі балалардағы сарғаю синдромын уақытылы диагностикалау көптеген асқынулардың алдын алады. Жаңа туған нәрестелер мен жалпы нәрестелердің алғашқы айларында сарғаю синдромы табиғи физиологиялық (толық туған нәрестелерде 2 аптаға дейін және шала туылған нәрестелерде 3 аптаға дейін) және патологиялық (туған кезден бастап алғашқы екі күннен бір айдан астам уақытқа дейін). Сарғаюды дер кезінде диагностикалап, емдеу өскелең ұрпақтың дені сау болып өсуінің кепілі.
Зерттеудің мақсаты – ерте балалық шақтағы сарғаю синдромының қауіп факторлары мен диагностикалық маңыздылығы туралы ағымдағы деректерді жинақтау.
Материалдар мен әдістері: NCBI (PubMed), Scopus, Medline, Google Scholar, CyberLeninka және eLibrary дерекқорларындағы 2014-2024 жылдар аралығындағы отандық және шетелдік басылымдарға шолу жүргізілді. Ғылыми зерттеу нәтижелерін іздеуде мындай түйінді сөздер қолданылды: «сарғаю», «неонатальді сарғаю», «гипербилирубинемия», «холестаз», «гепатит», «жаңа туған нәресте». Іздеу кілт сөздерді қолдана отырып, MESH іздеу құралы арқылы жүргізілді.
Нәтижелері: Кішкентай балалардағы сарғаю ауыр асқынулардың алдын алу үшін ерте анықтауды және тиісті емдеуді қажет етеді. Жалпы біздің ғылыми әдебиеттерден жинақтағанымыз жаңа туған нәрестелер мен ерте жастағы балалар арасындағы сарғаю синдромының қауіп факторлеріне: жүкті әйелдің жүктілік кезеңіндегі қосалқы аурулары (ЖРВИ, гестационды диабет, қаназдық), босану барысында жүргізілген эпизиотомия,сусыз кезеңнің ұзаққа созылуы,баланың ана сүтінің сары уызымен алғашқы тәуліктерде жеткілікті дәрежеде қоректенуі сияқты себептер тікелей әсер етеді. Жаңа туған нәрестелер мен нәресте өмірінің алғашқы айларында кездесетін сарғаюдың Ерте жастағы балалардағы сарғаюдың себеп-салдарын, диагностикасын дер кезінде емдеу әдістерін қолдану медицина мамандары соның ішінде участкілік дәрігерлер мен медбикелердің жұмысын едәуір оңтайландырады.
Қорытынды: Соңғы зерттеулер сарғаю синдромы бір жасқа дейінгі балаларда, әсіресе жаңа туған нәрестелерде жиі кездесетінін көрсетеді. Сарғаюды ерте анықтау ықтимал ұзақ мерзімді асқынулардың алдын алады. Сары ауруды диагностикалау мен емдеуді жақсарту және зардап шеккен балаларда ұзақ мерзімді асқынулардың жиілігін азайту үшін қосымша зерттеулер қажет.
Библиографиялық сілтемелер
Горяйнова А.Н., Анцупова М.А., Захарова И.Н. Желтухи здорового новорожденного: причины, течение, прогноз. Мед совет. 2017;19:120-125
Goryainova AN, Antsupova MA, Zakharova IN. Jaundice of a healthy newborn: causes, course, prognosis. Med sovet. 2017;19:120-125. (In Russ.).
https://cyberleninka.ru/article/n/zheltuhi-zdorovogo-novorozhdennogo-prichiny-techenie-prognoz
Володин Н.Н., Дегтярев Д.Н. Тактика ведения доношенных и недоношенных новорожденных с непрямой гипербилирубинемией (клинические рекомендации). Неонатология: Новости. Мнения. Обучение. 2017;2(16):113-132.
Volodin NN, Degtyarev DN. Tactics of management of full-term and premature newborns with indirect hyperbilirubinemia (clinical guidelines). Neonatologiya: Novosti. Mneniya. Obuchenie. 2017;2(16):113-132. (In Russ.).
https://doi.org/10.24411/2308-2402-2017-00035
Мохова О.Г., Канкасова М.Н., Поздеева О.С. Синдром желтухи в практике педиатра. Практ мед. 2018;16(8):43-49.
Mokhova OG, Kankasova MN, Pozdeeva OS. Jaundice syndrome in pediatric practice. Pract Med. 2018;16(8):43-49. (In Russ.).
https://doi.org/10.32000/2072-1757-2018-8-43-49
Захарова И.Н., Горяйнова А.Н., Холодова И.Н., Майкова И.Д., Беленович Е.В. Дифференциальный диагноз желтух у детей раннего возраста. Мед совет. 2016;7:56-65.
Zakharova IN, Goryainova AN, Kholodova IN, Maikova ID, Belenovich EV. Differential diagnosis of jaundice in young children. Med. sovet. 2016;7:56-65.
https://cyberleninka.ru/article/n/differentsialnyy-diagnoz-zheltuh-u-detey-rannego-vozrasta
Волянюк Е.В. Алгоритм диагностики и лечения пролонгированной желтухи у детей первых месяцев жизни. Вестник соврем клин мед. 2016;9(2):42-46.
Volyanyuk EV. Algorithm for diagnosing and treating prolonged jaundice in children in the first months of life. Vestnik sovrem klin med. 2016;9(2):42-46. (In Russ.).
https://doi.org/10.20969/VSKM.2016.9(2).42-46
Гурина Л.Н., Ерохина И.А., Юсевич Н.С., Денисик Н.И. Гипербилирубинемии у новорожденных. Медицина: теория и практика. 2018;3(1):27-28.
Gurina LN, Erokhina IA, Yusevich NS, Denisik NI. Hyperbilirubinemia in newborns. Medicine: theory and practice. 2018;3(1):27-28. (In Russ.).
https://cyberleninka.ru/article/n/giperbilirubinemii-u-novorozhdennyh
Беляева И.А., Бомбардирова Е.П., Курнатовская Е.О. Желтуха грудного молока. Вопр соврем педиатр. 2023;22(6):498-505.
Belyaeva IA, Bombardirova EP, Kurnatovskaya EO. Breast milk jaundice. Vopr sovrem pediatr. 2023;22(6):498-505. (In Russ.).
https://doi.org/10.15690/vsp.v22i6.2656
Ullah S., Rahman K., Hedayati M. Hyperbilirubinemia in neonates: types, causes, clinical examinations, preventive measures, and treatments: A narrative review article. Iranian J Public Health. 2016;5(45):558-568.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4935699
Куанышпаева Г.Д., Сартаева Л.Е., Кизатова С.Т. Неонатальные желтухи у новорождённых детей. Росс Педиатр Журн. 2022;25(4);268.
Kuanyshpaeva GD, Sartaeva LE, Kizatova ST. Neonatal'nye zheltuhi u novorozhdyonnyh detej. Ross Pediat Zhurn. 2022;25(4);268. (In Russ.).
https://doi.org/10.46563/1560-9561-2022-25-4-242-292
Boskabadi H, Rakhshanizadeh F, Zakerihamidi M. Evalution of maternal risk factors in neonatal Hyberbilirubinemia. Arch Iran Med. 2020;23(2):128-140.
Aiswarya AT, Sajeeth CI. The incidence, risk factors and management of neonatal jaundice in a government hospital, Palakkad district, Kerala. Int J Health Sci Res. 2016;6(6):123-129. http://www.ijhsr.org/IJHSR_Vol.6_Issue.6_June2016/22.pdf
Mohammad KIS, Al-Shefdat M., Halasa S., Joseph R., Alafi M., ALBashtawy M., Alkhawaldeh A., Abdalrahim A., Malak M., Creedy D., Gamble J. Maternal and neonatal factors associated with neonatal jaundice in Jordan: a case-control study. BJM. 2024;32(3):126-134.
https://doi.org/10.12968/bjom.2024.32.3.126
Khalaf R, Phen K, Karjoo S. Cholestasis beyond the neonatal and infancy periods. Pediatric gastroenterol hepatol nutrit. 2016;1(19):1-11.
https://doi.org/10.5223/pghn.2016.19.1.1
Нургалимов М.К., Абдрахманова А.К., Бакирова Н.А. Эпидемиология желтушного синдрома у детей раннего возраста с врожденными пороками развития желчевыводящих путей. Мол учен. 2020;9(89-92).
Nurgalimov MK, Abdrahmanova AK, Bakirova NA. Epidemiology of icteric syndrome in young children with congenital malformations of the biliary tract. Mol uchen. 2020;9:89-92. (In Russ.).
https://moluch.ru/archive/299/67792/
Memon N, Bari I, Thomas H. Inherited disorders of bilirubin clearance. Pediatr Res. 2016;79(3):378-386.
https://doi.org/10.1038/pr.2015.247
Божбанбаева Н.С., Умешева К.А., Мустафазаде Т.Ш. К проблеме пролонгированных неонатальных желтух. West Kazakhstan Med J. 2015;2(46):32-35.
Bozhbanbaeva NS, Umesheva KA, Mustafazade TSh. On the problem of prolonged neonatal jaundice. West Kazakhstan Med J. 2015;2(46):32-35. (In Russ.).
https://cyberleninka.ru/article/n/k-probleme-prolongirovannyh-neonatalnyh-zheltuh
Ракишева Ж.В., Лепесова М.М. Влияние затяжной желтухи неонатального периода на психомоторное развитие детей первого года жизни. Обзор литературы. Наука и здравоохранение. 2019;3:45-53.
Rakisheva ZhV, Lepesova MM. Vliyanie zatyazhnoj zheltuhi neonatal'nogo perioda na psiho-motornoe razvitie detej pervogo goda zhizni. Obzor literatury. Nauka i zdravoohranenie. 2019;3:45-53. (In Russ.).
Дегтярева А.В., Дегтярев Д.Н. Современные принципы диагностики и лечения негемолитической гипербилирубинемии у доношенных и поздних недоношенных детей в раннем неонатальном периоде. Неонатология: Новости. Мнения. Обучение. 2014;3(5):67-76.
Degtyareva AV, Degtyarev DN. Sovremennye principy diagnostiki i lecheniya negemoliticheskoj giperbilirubinemii u donoshennyh i pozdnih nedonoshennyh detej v rannem neonatal'nom periode. Neonatologiya: Novosti. Mneniya. Obuchenie. 2014;3(5):67-76. (in Russ.).
Тожибоева Д. Желтуха у детей: от младенцев до подростков. Образование, наука и инновационные идеи в мире. 2023;28(1):90-96.
Tozhiboeva D. Jaundice in children: from infants to adolescents. Obrazovanie nauka i innovacionnye idei v mire. 2023;28(1):90-96. (in Russ.).
Жүктеулер
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2024 Жариялауға қабылданған қолжазбаға құқықтар журналдың баспагеріне беріледі. Материалдың толық немесе бір бөлігін қайта басып шығару кезінде автор осы журналдағы негізгі басылымға сілтеме жасауы керек.
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 бүкіл әлем бойынша .
Осы журналда жарияланған мақалалар тек коммерциялық емес пайдалануды қарастыратын CC BY-NC-ND 4.0 (Creative Commons Attribution - Non Commercial - No Derivatives 4.0 International) лицензиясы бойынша лицензияланады. Бұл лицензия бойынша пайдаланушылар авторлық құқықпен қорғалған материалды көшіруге және таратуға құқылы, бірақ оларды коммерциялық мақсатта өзгертуге немесе пайдалануға рұқсат етілмейді. Лицензиялау туралы толық ақпаратты https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ сайтында алуға болады.
